Građa i funkcije kože
Građa i funkcije kože
Koža (lat. dermis, grč. cutis) najveći jer organ ljudskog tijela, i u odrasle osobe zauzima površinu oko 1,5 – 1,8 m2, a težina joj iznosi oko 18% od ukupne tjelesne mase.
Građa kože:
Površina kože se sastoji od orožnjenog epitelnog tkiva koje se naziva epidermis.
Ispod epidermisa je vezivno tkivo koje se naziva cutis ili dermis (koji se sastoji od kolagenih i elastičnih vlakana te glikozamina i glikoproteina),
a ispod dermisa je potkožno masno tkivo – subcutis, tela subcutanea.
U kožu su uložene brojne žlijezde znojnice i lojnice, mirisne i mliječne žlijezde te dlake i nokti. Sve nabrojene strukture su poznate pod nazivom adneksa (privjesci) kože.
Ljudska koža je ektodermalnog je porijekla te ima zaštitnu, osjetnu i regulatornu funkciju.
Zaštitna funkcija:
Naša koža je vanjski tjelesni omotač, koji dolazi u dodir s vanjskom sredinom, pa je prva brana organizma od utjecaja vanjskih faktora. Koža ima ključnu ulogu u zaštiti ljudskog tijela od patogenih mikroorganizama, prekomjerna gubitka tekućine tj. dehidracije te prodora različitih kemijskih tvari iz okoliša. Također štiti mišiće, kosti, ligamente i unutrašnje organe od mehaničkih povreda.
Također, koža nas štiti od svjetla tako da reflektira preko 50 % ukupnog sunčevog svjetla, a ostalo apsorbiraju melanin, karoten i druga tkiva. Boja kože zavisi o stanju krvnih žilica, o količini krvi i pigmenta. U donjem dijelu kože nalaze se pigmentna zrnca melanina. Sunčanjem se njihov broj povećava, pa koža zato postaje tamnija. Time se tijelo brani od ultraljubičastog zračenja.
Osjetna funkcija:
Koža uz pomoć čulnih receptora prima raznovrsne podražaje, koji se prenose u centralni nervni sistem – CNS te izazivaju najmanje četiri vrste osjećaja: dodira, toplote i hladnoće, te boli. Čulni receptori su nervni završeci, u koži ih ima nekoliko miliona i vrlo su neravnomjerno raspoređeni.
Regulatorna funkcija:
Termoregulacija
Širenjem i skupljanjem krvnih žilica organizam se hladi ili čuva toplinu.
Imunološka aktivnost.
Ljudski organizam prekriven je s oko 2 m2 kože, koja pruža fizikalnu i kemijsku prepreku infekciji. Mali broj mikroorganizama može proći kroz kožu, jer se površinski sloj kože sastoji od gustog sloja stanica keratinocita. Ove stanice proizvode keratin, protein od kojega su građene dlake na površini kože i nokti, a čiju strukturu mikroorganizmi ne mogu razgraditi enzimima. Stalna izmjena površinskog sloja kože, zajedno za mrtvim epitelnim stanicama, sprečava naseljavanje mikroorganizama na koži. Koža je stalno izložena vanjskim faktorima, što dovodi do njene suhoće, a samim tim stvara nepovoljne uvijete za mikroorganizme. Koža ima optimalnu pH vrijednost od 5-6, što je nepovoljna (prekisela) sredina za stvaranje kolonija većine mikroorganizama. Često pranje (tuširanje, kupanje) sprečava nastanak kolonije mikoorganizama. Sekret lojnih žlijezda kože zadržava patogene mikroorganizme na površini kože, dok su znojne žlijezde odgovorne za nižu pH vrijednost površine kože.
Napisala: Danijela Rašić, dr.med.
Split, 17.5.2023.g.,
Izvori literature:
- Dermatovenerologija, prof.dr.sc. Ivan Dobrić, spec. dermatovenerologije i suradnici, Sveučilišni udžbenik Medicinskog fakulteta u Zagrebu
- Koža - Wikipedia
